Dlaczego państwa bałtyckie odłączyły się od rosyjskiej sieci energetycznej?
Kraje bałtyckie – Estonia, Łotwa i Litwa – oficjalnie zakończyły przesył prądu z Rosji, odłączając się od sieci elektrycznej z czasów Związku Radzieckiego i integrując z resztą Europy.
Decyzja ta, podjęta ponad trzy dekady po upadku ZSRR, niesie za sobą głębokie znaczenie geopolityczne i symboliczne zarówno dla tych państw, jak i dla reszty Europy.
Co wydarzyło się podczas odłączania?
W sobotę wszystkie pozostałe linie przesyłowe między krajami bałtyckimi a Rosją, Białorusią oraz rosyjską eksklawą Kaliningradu zostały wyłączone. Po odłączeniu od przestarzałej radzieckiej sieci energetycznej, bałtycki system elektroenergetyczny pracował niezależnie przez 24 godziny, a następnie został połączony z europejskimi sieciami elektroenergetycznymi.
Odłączenie od sieci IPS/UPS oznaczało fizyczne przecięcie linii wysokiego napięcia wschodniej Łotwy, zaledwie 100 metrów od granicy z Rosją. Świadkowie zdarzenia otrzymali kawałki przewodów jako pamiątki.
Dlaczego pobierały energię z Rosji i dlaczego to zakończyły?
Infrastruktura energetyczna krajów bałtyckich pochodziła jeszcze z czasów Związku Radzieckiego z lat 50., a po uzyskaniu niepodległości w 1990 roku, nadal była częścią rosyjskiej sieci BRELL.
Mimo zaprzestania zakupów rosyjskiej energii elektrycznej po invasji na Ukrainę w 2022 roku, ich systemy energetyczne pozostawały połączone fizycznie z Rosją i Białorusią, co oznaczało, że ich dostawy były pod kontrolą Moskwy.
Ile energii Rosja dostarczała tym krajom?
Z raportu Free Policy Briefs, związanego z Forum na rzecz badań nad Europą Wschodnią i Gospodarkami Wschodzącymi (FREE Network) wynika, że kraje bałtyckie importowały około 10 procent swojej energii elektrycznej z Rosji przed 2022 rokiem.
Skąd teraz kraje bałtyckie pozyskują energię?
System energetyczny został połączony z europejskimi sieciami za pośrednictwem kilku połączeń z Finlandią, Szwecją i Polską.
Jakie znaczenie ma to dla krajów bałtyckich?
Decyzja o odcięciu dostępu do rosyjskiej energii została pozytywnie odebrana przez Komisję Europejską i same kraje bałtyckie. Minister Energii Litwy Zygimantas Vaiciunas stwierdził, że teraz system energetyczny jest w pełni pod ich kontrolą.
Prezydent Litwy, Gitanas Nausėda, opisał to jako „historyczny moment, kończący długą podróż Litwy, Łotwy i Estonii”. Dodał, że teraz kraje te uzyskały pełną niezależność energetyczną, a okres politycznego nacisku i szantażu jest już za nimi.
Jakie będą konsekwencje dla Rosji?
Odłączenie oznacza, że eksklawa rosyjska w Kaliningradzie, położona między Litwą, Polską a Morzem Bałtyckim, musi teraz utrzymać własny system energetyczny. Kreml zapewnił, że podjął wszelkie niezbędne środki, aby zapewnić nieprzerwaną i niezawodną pracę swego systemu energetycznego, w tym budowę kilku gazowych elektrowni w Kaliningradzie.
Jakie są potencjalne ryzyka?
Władze ostrzegają przed możliwymi zagrożeniami, w tym sabotażem, cyberatakami oraz kampaniami dezinformacyjnymi. Region Bałtyku jest w stanie najwyższej gotowości po incydentach związanych z liniami zasilającymi podmorskimi kablami komunikacyjnymi i gazowymi między krajami Bałtyckimi a Szwecją lub Finlandią. Rosja odrzuca oskarżenia o swój udział w tych zdarzeniach.
